Việc chuyển đổi từ xe máy sang xe máy điện đang được coi là giải pháp tất yếu để giảm ô nhiễm không khí. Nhưng thời gian qua thì người dân vẫn còn lo lắng về giải pháp sạc pin xe máy điện. Vậy đâu là giải pháp để tháo gỡ những băn khoăn này?
Các vị khách mời tham dự Cafe Auto chủ đề "Xe máy điện đã đủ tiện để thay thế xe xăng?".
Các hãng xe, trong đó đặc biệt là VinFast đã có chiến lược gì để thay đổi thói quen di chuyển của người Việt? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu trong chương trình ngày hôm nay.
Và để bàn về vấn đề này thì hôm nay chúng tôi mời tới trường quay hai vị khách mời:
- PGS.TS Đàm Hoàng Phúc, Đại học Bách khoa Hà Nội
- Anh Nguyễn Mạnh Thắng, Quản trị viên Diễn đàn OTO+
Những bất tiện hiện hữu
MC Phương Linh: Thưa anh Phúc, với tư cách là chuyên gia kỹ thuật thì anh có thể phân tích vì sao việc không có chỗ sạc pin và sợ hết pin giữa đường lại trở thành rào cản lớn trong việc người dân chuyển sang xe máy điện?
PGS.TS Đàm Hoàng Phúc: Tại thời điểm này thì thị trường xe máy điện đã bắt đầu bùng nổ, sẽ tồn tại rất nhiều những hàng giả, hàng lậu, dẫn đến những tai nạn, rủi ro xảy ra. Những cái xe ấy sẽ gây ra cháy nổ và gây ra lo lắng.
Cái thứ hai là người tiêu dùng cũng chưa biết cách dùng cho đúng hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất thì cũng có thể dẫn đến những tai nạn đáng tiếc xảy ra.
Và cái thứ ba, là làm thế nào để đảm bảo an toàn thì cũng chưa có một hướng dẫn cụ thể từ các cơ quan chức năng để người dân có cái niềm tin và có đủ thông tin. Cho nên việc cháy nổ nó như một cái bóng ma, nó ám ảnh mọi người. Chúng ta không biết thế nào là cháy, không biết thế nào là nổ.
MC Phương Linh: Vâng, anh Thắng là người theo dõi báo chí và mạng xã hội nhiều năm thì anh có thấy là cái tâm lý nêu trên có phải là rào cản khiến một số người dân chưa muốn mua xe máy điện hay không?
Anh Nguyễn Mạnh Thắng: Sự phát triển của pin, đặc biệt là pin lithium bây giờ và nó đã phát triển qua một giai đoạn rất là nhiều, nó rất an toàn. Vấn đề của chúng ta là nó phải là pin được nhà sản xuất sản xuất theo một quy trình đảm bảo chất lượng.
Ngày xưa xe máy điện phải dùng pin rất ít, hầu hết là dùng ắc-quy. Sau một thời gian rất ngắn, độ khoảng hai năm gì đó ắc-quy chì sẽ hỏng và lúc đấy người ta sẽ thay đổi bằng cách là người ta độ một quả pin, thay cho ắc-quy chì.
Hiện nay các lò độ pin nó phát triển cực kỳ mạnh, các mạch BMS làm một cách đơn sơ, thủ công thì cái pin đấy khó có thể được gọi là đảm bảo an toàn, bởi vì không có bất kì ai có thể cấp một giấy chứng nhận an toàn hay đủ tiêu chuẩn với pin đấy cả.
Sản phẩm nào cũng có rủi ro thôi, nhưng việc cháy nổ của xe điện, tôi nghĩ rằng không ít những vụ xuất phát từ những cái xe độ pin. Tôi nghĩ rằng sử dụng đúng quy trình mà cháy nổ là vô cùng hiếm, cực kỳ hiếm.
Cho nên việc lo ngại một chiếc xe máy điện để ở dưới hầm chung cư nó sẽ phát sinh ra cháy nổ hơi thừa một chút. Và cái việc đấy nó cũng là một trong những trở ngại gây ra khó khăn mà người dân người ta ngại mua xe điện khi họ ở chung cư.
PGS.TS Đàm Hoàng Phúc, Đại học Bách khoa Hà Nội.
Gỡ nút thắt
MC Phương Linh: Nói về xe máy điện và hạ tầng sạc pin hiện nay thì VinFast vẫn là số một. VinFast vừa ra mắt 3 mẫu xe máy hỗ trợ hai pin có thể tháo rời, nâng tổng số xe máy điện loại này lên 5 mẫu. Vậy thì các anh có thể đánh giá ý nghĩa của mô hình hai pin này như thế nào trong việc giải quyết nỗi lo hết pin giữa đường hay không?
PGS.TS Đàm Hoàng Phúc: Thực ra việc pin có thể tháo rời và để sạc nó có tồn tại từ lâu rồi, từ cái ngày xe điện ra đã có rồi. Trên thế giới, kể cả Nhật, có khi những cái pin đấy người ta lại thêm những công năng khác nữa, là bộ tích trữ năng lượng. Người ta có thể dùng cho những việc khác. Các hãng xây dựng thành một hệ sinh thái mà sử dụng cái đấy, nên là việc tháo rời pin là một công nghệ luôn luôn được phát triển đối với xe máy điện hiện nay và đặc biệt nữa đối với Việt Nam thì nó cũng khá phù hợp.
Bởi vì hạ tầng trạm sạc của chúng ta đang bị giới hạn. Pin tháo rời thì nó mở ra một cái công năng nữa, một tính năng nữa đó là chúng ta sẽ có những trạm hoán đổi pin, thay vì chúng ta sạc thì chúng ta sẽ đổi pin giữa đường. Đấy là một trong những giải pháp kỹ thuật làm giảm đi những hạn chế về quãng đường của xe điện cũng như giải quyết những vấn đề lo lắng về an toàn cháy nổ.
Anh Nguyễn Mạnh Thắng: Những quốc gia mà ở chung cư nhiều như ở Việt Nam, xe để các tầng hầm, họ cần phải có chỗ sạc. Xe có thể mang một cái viên pin rời đem đi một chỗ khác để sạc thì đã là một lợi thế.
Việc mà hoán đổi pin là một giải pháp hay. Ngày xưa chính VinFast họ cũng có pin rời và hoán đổi pin rồi, ở tất cả các trạm của VinMart, cho đến bây giờ thì họ chuyển đổi quay lại kết hợp nhiều mô hình phục vụ cho đa mục đích, đa đối tượng. Về cá nhân, tôi đánh giá mô hình đổi pin là mô hình tiên tiến cho hệ sinh thái di chuyển bằng xe máy điện ở Việt Nam.
MC Phương Linh: Vừa qua thì VinFast cũng đã công bố sẽ triển khai hệ thống tủ đổi pin trên toàn quốc và mục tiêu đạt 150.000 tủ đổi pin trong vòng 3 năm tới. Vậy thì theo hai vị khách mời thì việc tổ chức hệ thống đổi pin như vậy có giúp xe máy điện có thể sử dụng như xe xăng hay không?
Anh Nguyễn Mạnh Thắng: Ở Việt Nam không có công ty nào mạnh tay làm hạ tầng bằng VinFast. Họ làm mạnh tay hạ tầng cho xe ô tô điện rồi, rất nhiều tiền và đến bây giờ, khi mà họ triển khai các dịch vụ đổi pin thì họ cũng làm mạnh tay.
Vừa rồi tôi nhận một thông tin rằng Thế Giới Di Động, FPT Shop, WinMart kết hợp với VinFast để đặt những cái trụ. Và hiện nay họ lại có một chính sách kinh doanh năng lượng rất hay, là kêu gọi những đối tác đấy đầu tư các trạm để kinh doanh năng lượng.
Người dân có một cái nhà đủ công suất điện là hoàn toàn có thể mua cái đấy về và từ đó mở rộng ra cái hệ thống trạm sạc, trạm đổi pin. Trong vòng khoảng một vài trăm mét đến cây số mà có một cái trạm đổi pin ấy thì tôi nghĩ rằng đi xe máy điện với xe xăng nó thuận tiện như nhau. Nếu mà với cái cách làm triển khai mạnh mẽ như của VinFast, tôi tin rằng cái độ phủ của xe máy điện nó sẽ bùng nổ trong một vài năm tới.
PGS.TS Đàm Hoàng Phúc: Ví dụ thực tế ở Việt Nam mà tôi đã tham gia dự án giữa UNDP, Selex Motor và Viettel Post thí điểm ở trong thành phố Huế, chuyển đổi những cái xe giao hàng của Viettel Post thành xe điện và sử dụng hình thức trạm hoán đổi pin. Tức là về đến nhà lấy hàng thì đổi pin luôn.
Ở trong Huế có rất nhiều đường đồi, đèo thì họ bảo đi cái này nó khỏe hơn cả cái xe từ trước nay. Họ kết luận trong cái báo cáo đánh giá nó không ảnh hưởng gì đến năng suất vận chuyển. Nếu chúng ta nhân rộng và biết cách phối hợp, biết cách điều hành thì tôi nghĩ hoàn toàn là chúng ta có thể thay thế được. Đặc biệt là xe của Viettel Post là bằng xe máy, họ vận chuyển rất là nhiều và đi nhiều mà còn đảm bảo được thì những cái việc chúng ta đi hàng ngày nó không có gì là khó khăn cả.
MC Phương Linh: Theo anh Thắng, ngoài VinFast ra thì hiện các hãng xe khác tại Việt Nam đã có động thái gì để tham gia vào cuộc đua hạ tầng pin chưa? Và anh nhận định như thế nào về việc người dân có sẵn sàng thay đổi thói quen hay không?
Anh Nguyễn Mạnh Thắng: Selex Motor thì họ mới ra được một cái mẫu xe để vận chuyển, giao hàng. Nhưng vừa rồi tôi có một thông tin là họ kết hợp với một thương hiệu xe đã tồn tại trên thị trường khá lâu đời, đó là DK Bike. Sắp tới, họ sẽ có một cái thương hiệu xe sử dụng pin, đổi pin được ở các trạm của Selex Motor. Hoặc là Honda, đương nhiên rồi, ông lớn nhất trên thế giới về mảng xe hai bánh thì họ mang về đây một chiếc Honda CUV e: và một chiếc ICON e: đều có thể đổi được và sạc được ở ngoài.
Dần dần với cái cách phát triển này, hãng này làm được thì hãng kia sẽ làm. Và tôi nghĩ rằng cái giải pháp hay nhất bây giờ là phải có sự xuất hiện của nhà nước. Nếu mà chung được kích thước pin thì các hãng có thể sử dụng chung với nhau. Đây là giải pháp hay nhất. Bây giờ mà không chung được cái đó thì mỗi một hãng kiểu, thì nó hơi bị lãng phí tài nguyên. Với giải pháp hoán đổi pin thì trong thời gian tới nó sẽ là một trong những cái xu hướng.
MC Phương Linh: Cũng có nhiều ý kiến cho rằng, đổi pin nhanh, tuy tiện lợi nhưng mà pin dùng chung thì sẽ khó đảm bảo về chất lượng đồng đều. Là chuyên gia kỹ thuật, anh Phúc đánh giá như thế nào về vấn đề này?
PGS.TS Đàm Hoàng Phúc: Những viên pin mà được mang ra sử dụng là phải đạt tiêu chuẩn kỹ thuật, còn đương nhiên là viên pin này nó sẽ tốt hay không tốt. Ta quay trở lại giống như cái bình gas ngày xưa, cơ quan nhà nước kiểm soát việc đạt tiêu chuẩn kỹ thuật tối thiểu, đảm bảo an toàn cho người dân thì mới được sử dụng. Khi xe đạp điện, máy điện muốn phát triển là cơ quan nhà nước kiểm soát được tất cả những pin đang lưu hành trên thị trường phải là những pin đã đạt được những tiêu chuẩn kỹ thuật.
Có một cái lăn tăn là quyền sở hữu pin đó là của ai? Nếu quyền sở hữu của tôi thì tôi dùng tốt thì tôi chăm cái cục pin nó tốt, nó kéo dài tuổi thọ hơn.
Khi tôi đổi pin thì tôi sẽ bị lăn tăn cục pin của tôi đang tốt mà lại lấy cục pin không tốt. Thực tế, nếu thuê pin, tôi không sở hữu cục pin này, tôi chỉ sở hữu năng lượng thôi, giống như đi đổi bình gas, tôi không cần quan tâm đến cục pin ấy nữa.
Anh là người cấp cho tôi thì anh phải đảm bảo kỹ thuật. Người ta sẽ cân nhắc là nếu tôi mua nguyên cục pin tôi đổi như này thì tôi mất ít tiền hơn. Còn nếu tôi thuê pin thì tôi sẽ bị đắt tiền hơn thì tự nhiên là người dân sẽ tự động chuyển đổi về yếu tố tài chính.
Anh Nguyễn Mạnh Thắng, Quản trị viên Diễn đàn OTO+.
Anh Nguyễn Mạnh Thắng: Đổi pin thì đúng việc mà lăn tăn ở cục pin của tôi mới đổi sang cục cũ hơn, tôi sẽ bị thua thiệt. Nhưng cái cục pin này nó không phải là mãi mãi đi theo cái xe đó mà các bạn có đổi thì cũng chỉ đi một ngày, hai ngày lại đổi cục pin khác. Có nghĩa là chỉ cần sau một tháng thôi là các bạn sẽ bỏ ngay cái suy nghĩ đó là cục pin của tôi mới. Bởi vì các bạn sẽ không bao giờ tìm lại được cái cục pin đó nữa. Cái việc đổi pin tôi nghĩ rằng là các bạn không lo.
MC Phương Linh: Như vậy thì có thể thấy, VinFast đang có các loại xe máy điện gồm xe bán kèm pin cố định, xe hai pin có thể tháo rời, đổi pin. Vậy thì theo hai vị khách mời thì các loại xe này thì đã thỏa mãn cái nhu cầu của tất cả các nhóm khách hàng hay chưa?
Anh Nguyễn Mạnh Thắng: Nếu anh thích bảo quản viên pin đấy của anh để cho nó cho tốt với một chi phí, đương nhiên anh đổi pin, chi phí nó sẽ đắt hơn anh tự sạc. Và tất cả những pin cố định, cái xe sử dụng pin cố định, nó có một lợi thế đó là cốp rất to. Bởi khi là pin cố định thì thường có cục pin đó sẽ được giấu ở những chỗ không gian không dùng, thì lúc đấy nó có những không gian hữu dụng nhiều nhất để cho bạn dùng.
Còn cái loại nữa là lai giữa một cục pin cố định và một cục pin rời để có lúc sạc ở nhà, có lúc sạc ở cơ quan hoặc là tận dụng việc mà có thể xách lên nhà. Còn những ông nào mà chúng tôi không có điều kiện để sạc tại nhà, về nhà tôi cũng để ở chung cư, tôi không sạc được thì đổi pin.
Tôi đi ở trên đường buổi sáng, trong đầu tôi không có lăn tăn một tí nào pin của tôi còn bao nhiêu. Tôi chỉ cần chạy ra khỏi nhà khoảng độ dăm bảy trăm mét, nhìn thấy một trạm pin, hoặc là bật cái app lên, nhìn cái app là trạm này đang có pin đổi đây rồi, ghé vào 20 giây đổi được cục pin lại đi tiếp thì lúc đấy là nó đã phủ hết các nhu cầu.
Tùy theo nhu cầu của anh như thế nào mà anh lựa chọn sản phẩm. Chỉ có công ty của Việt Nam mới nghĩ ra cái kiểu như thế thôi. Local bao giờ cũng là một cái mà người ta hiểu nhất.
MC Phương Linh: Vâng, nhân tiện thì nói về cái dịch vụ đổi pin thì có lẽ đây sẽ là một dịch vụ mới mẻ và lần đầu tiên xuất hiện tại Việt Nam. Có thể trong thời gian tới thì trong các ngõ hẻm, đường phố thì sẽ xuất hiện các tủ đổi pin xe điện, bởi bất kể người dân nào cũng có thể đầu tư một tủ đổi pin để kinh doanh. Vậy thì theo hai vị khách mời thì có thấy đây có phải là một điều thú vị hay không?
Anh Nguyễn Mạnh Thắng: Tôi nghĩ đây là một cái rất hay. Tủ pin nhượng quyền không khác gì một cây ATM. Anh chỉ cần một chỗ tụ tập đông người, có vị trí để đặt được cái tủ, có nguồn điện đủ công suất và người ta có thể đặt. Mà nếu mà làm như thế tôi lại thấy nó an toàn hơn so với việc mà người dân tự sạc rất là nhiều.
Bởi vì khi người dân tự sạc thì cái đường dây, cái ổ cắm chưa chắc đã đạt chuẩn. Nên cái việc đưa ra một cái tủ đổi pin nhượng quyền như mô hình của VinFast hiện nay thì tôi nghĩ rằng đây lại là một giải pháp hay. Bởi vì nó giảm cái sức ép đầu tư cho hãng. Hãng thì đỡ phải bỏ tiền ra để đầu tư, người dân thì có thể tận dụng địa điểm của mình rồi thời gian rỗi của mình để kinh doanh, kiếm thêm đồng ra đồng vào. Và người đi xe thì thuận tiện hơn.
PGS.TS Đàm Hoàng Phúc: Khi chúng ta chuyển đổi xanh, chuyển đổi sang phương tiện điện và đặc biệt là xe thuần điện thì nó lại sinh ra một cái ngành nghề kinh doanh mới, kinh doanh năng lượng và nó là một nhu cầu tất yếu.
Tôi nghĩ rằng cái quan trọng ở đây là chúng ta phải đưa ra những cái giải pháp về mặt quản lý. Thứ nhất cho an toàn. Thứ hai là sự công bằng, cạnh tranh và chúng ta công nhận nó là một một ngành nghề kinh doanh và chúng ta phải quản lý nó thì tôi nghĩ nó sẽ huy động nguồn lực, sẽ làm tốt lên thôi.
Tôi không muốn nghĩ rằng có mình VinFast làm và tôi tin chắc rằng sẽ có nhiều người làm. Vấn đề là cái hành lang pháp lý của chúng ta rõ ràng, minh bạch, tạo ra sự công bằng thì sẽ huy động được nguồn lực.
MC Phương Linh.
Giải pháp thúc đẩy chuyển đổi xanh
MC Phương Linh: Vâng theo anh Phúc thì nếu Việt Nam muốn đạt mục tiêu xây dựng vùng phát thải thấp thì ngoài việc đổi pin và bán xe kèm 2 pin thì chúng ta cần phải có thêm những giải pháp kỹ thuật nào nữa không để có thể đảm bảo sự tiện lợi hơn nữa cho người dân?
PGS.TS Đàm Hoàng Phúc: Giải pháp kỹ thuật phải do hãng, thích nghi với từng thị trường thích nghi điều kiện. Cái nhà quản lý của chúng ta phải cần đến một cơ chế để khuyến khích đầu tư vào một hệ thống chính sách pháp lý đảm bảo công bằng, an toàn cho việc đầu tư trạm sạc. Người tiêu dùng sử dụng được yên tâm và tiện lợi thì đấy là cái việc quan trọng nhất.
Và đặc biệt đối với xe hai bánh, xe hai bánh thì nó nhỏ bé, nó luồn lách khắp nơi và hầu như ai chúng ta cũng dùng đến. Vậy là chúng ta phải cần một sự linh hoạt hơn nữa, không được cứng nhắc.
Tại thời điểm này, tôi cũng biết rất nhiều doanh nghiệp họ rất muốn đầu tư vào đó nhưng họ đang chưa rõ ràng về mặt chính sách, pháp lý, vậy thì đầu tư kinh doanh như thế nào, các tiêu chuẩn ra sao, làm thế nào đạt được…
Cái thứ hai là các hãng thì cũng phải có những sự thống nhất cụ thể thì hiện nay cũng đã đang chuẩn bị ban hành hoặc tôi nhớ không nhầm thì hồi trước tôi đã họp rồi, đề xuất ra những tiêu chuẩn cho trạm hoán đổi pin rồi.
MC Phương Linh: Vâng, nói về các giải pháp hỗ trợ thì việc chuyển đổi sang xe máy điện thì hai vị khách mời ngày hôm nay có thể chia sẻ thêm góc nhìn về chính sách hỗ trợ tài chính của các thương hiệu xe máy điện hiện nay như là việc cho vay ưu đãi, thuê pin thay vì mua liệu có tác động lớn đến cái quyết định mua xe điện của người dân hay không?
Anh Nguyễn Mạnh Thắng: Tôi nghĩ rằng chính sách luôn là một trong những cái thứ mà tác động mạnh và nhanh nhất cho người dân chuyển đổi. Nhưng với chính sách ví dụ những người dân ở trong vùng phát thải thấp, họ cần phải nhu cầu để chuyển đổi, nhà nước cho một khoản tiền, ở nước ngoài cũng thế.
Hoặc là nhà nước và nhân dân cùng làm, nhà nước và hãng cùng tổ chức ra một việc, nếu mà ông nằm ở đúng vị trí ấy thì ông sẽ nhận được một ưu đãi từ hãng cho việc chuyển đổi xanh. Hoặc là ông có thể vay tiền với một lãi suất ưu đãi thì tất cả mọi việc đó sẽ là những điều kiện cần và đủ để hun đúc, để thúc đẩy cái việc mà chuyển đổi một cách nhanh chóng hơn.
PGS.TS Đàm Hoàng Phúc: Việc chuyển đổi xanh thì chúng ta phải cần ba thứ. Điểm nghẽn thứ nhất đó là cơ sở hạ tầng. Cơ sở hạ tầng ở đây chính là trạm sạc, trạm hoán đổi pin. Có rất nhiều người sẽ sẵn sàng đầu tư vào đấy. Người ta nhìn thấy thị trường rồi nhưng bây giờ nó chưa rõ. Một thị trường mà nó không có luật định thì nó rất nguy hiểm cho nhà đầu tư. Chứ bây giờ chúng ta sẽ nhìn thấy ngay các quán cafe thu mấy chục nghìn cho cắm sạc, mai mốt mà những cái đấy nó có vấn đề gì xảy ra thì ai chịu trách nhiệm. Thì chúng ta phải đưa ra một cái hướng dẫn kỹ thuật chung tổng hợp từ an toàn về điện, an toàn phòng chống cháy nổ, an toàn về giao thông.
Cái thứ hai đó là chi phí. Chi phí này cần hỗ trợ cho người dân. Nếu chúng ta đổi tất cả thì chi phí đó rất lớn. Có thể nguồn lực chúng ta có hạn thì chúng ta cũng sẽ lựa chọn những đối tượng nào, những việc nào chúng ta đầu tư, chúng ta hỗ trợ nhiều nhất, nhanh nhất, mang lại hiệu quả trước.
Khi chúng ta làm được hai việc đấy thì người dân sẽ dễ dàng chấp nhận việc chuyển đổi, dần dần nó tác động đến chuyển đổi hành vi cho cộng đồng lớn hơn.
Tôi nghĩ là hai việc cần thiết chúng ta phải làm bây giờ, đó là chi phí phải đúng đối tượng, cơ sở hạ tầng phải minh bạch và công bằng, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư.
Mục tiêu của chương trình Cafe Auto nhằm cung cấp những tri thức sâu về các loại ô tô, xe máy đang có mặt tại thị trường Việt Nam; Xây dựng thói quen và kỹ năng sử dụng xe an toàn, bền bỉ, tiết kiệm và hiệu quả nhất; Cung cấp sự hiểu biết giúp khách hàng lựa chọn được những mẫu xe phù hợp, đúng với nhu cầu sử dụng; Đặc biệt chương trình là kênh thông tin hữu ích giúp gia tăng sự hiểu biết về các loại xe mới như: Xe thuần điện (BEV), HEV, PHEV nhằm thúc đẩy chuyển đổi xanh…
Bình luận bài viết (0)
Gửi bình luận